سفارش تبلیغ
صبا ویژن



سوره ی حشر از ایه ی 18 - پژوهش در تفسیر

ترجمه المیزان،

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ (18  )

ترجمه آیات‏

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! از خدا بترسید. و هر انسانى منتظر رسیدن به اعمالى که از پیش فرستاده باشد. و از خدا بترسید چون خدا با خبر است از آنچه مى‏کنید (18  )

هدفى‏

که آیه" یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ" دنبال نموده، مؤمنین را وادار مى‏کند که به یاد خداى سبحان باشند، و او را فراموش نکنند، و مراقب اعمال خود باشند، که چه مى‏کنند، صالح آنها کدام، و طالحش کدام است، چون سعادت زندگى آخرتشان به اعمالشان بستگى دارد. و مراقب باشند که جز اعمال صالح انجام ندهند، و صالح را هم خالص براى رضاى خدا به جاى آورند، و این مراقبت را استمرار دهند، و همواره از نفس خود حساب بکشند، و هر عمل نیکى که در کرده‏هاى خود    ح یافتند خدا را شکرگزارند، و هر عمل زشتى دیدند خود را توبیخ نموده، نفس را مورد مؤاخذه قرار دهند، و از خداى تعالى طلب مغفرت کنند. و ذکر خداى تعالى به ذکرى که لایق ساحت عظمت و کبریایى او است یعنى ذکر خدا به اسماى حسنى و صفات علیاى او که قرآن بیان نموده تنها راهى است که انسان را به کمال عبودیت مى‏رساند، کمالى که انسان، ما فوق آن، دیگر کمالى ندارد  .

در این آیه شریفه مؤمنین را به تقوى و پرواى از خدا امر نموده، و با امرى دیگر دستور مى‏دهد که در اعمال خود نظر کنند، اعمالى که براى روز حساب از پیش مى‏فرستند. و متوجه باشند که آیا اعمالى که مى‏فرستند صالح است، تا امید ثواب خدا را داشته باشند، و یا طالح است. و باید از عقاب خدا بهراسند، و از چنان اعمالى توبه نموده نفس را به حساب بکشند  .

اما امر اول، یعنى تقوى، که در احادیث به ورع و پرهیز از حرامهاى خدا تفسیر شده، و با در نظر گرفتن اینکه تقوى هم به واجبات ارتباط دارد، و هم به محرمات، لا جرم عبارت مى‏شود از: اجتناب از ترک واجبات، و اجتناب از انجام دادن محرمات  .

تقواى در مقام محاسبه و نظر در اعمال است، نه تقواى در اعمال که جمله اول آیه بدان امر مى‏نمود، و مى‏فرمود:" اتَّقُوا اللَّهَ  ".

پس حاصل کلام این شد که: در اول آیه مؤمنین را امر به تقوى در مقام عمل نموده، مى‏فرماید عمل شما باید منحصر در اطاعت خدا و اجتناب گناهان باشد، و در آخر آیه که دوباره امر به تقوى مى‏کند، به این وظیفه دستور داده که هنگام نظر و محاسبه اعمالى که کرده‏اید از خدا پروا کنید، چنان نباشد که عمل زشت خود را و یا عمل صالح ولى غیر خالص خود را به خاطر اینکه عمل شما است زیبا و خالص به حساب آورید  .

 به خوبى روشن مى‏گردد که مراد از تقوى در هر دو مورد یک چیز نیست، بلکه تقواى اولى مربوط به جرم عمل است، و دومى مربوط به اصلاح و اخلاص آن است. اولى مربوط به قبل از عمل است، و دومى راجع به بعد از عمل                        ترجمه المیزان، ج‏19، ص: 377

تفسیر نمونه،

چیز را براى فرداى قیامت از پیش فرستاده است"؟ (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ) «1  ».

سپس بار دیگر براى تاکید مى‏افزاید:" از خدا بپرهیزید که خداوند از آنچه انجام مى‏دهید آگاه است" (وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ  ).

(1) در اینکه" ما" در" ما قدمت لغد" موصوله است یا استفهامیه؟ مفسران دو احتمال داده‏اند، و آیه شریفه تاب هر دو را دارد، هر چند استفهامیه مناسبتر به نظر مى‏رسد

 تقوى و ترس از خداوند سبب مى‏شود که انسان براى فرداى قیامت بیندیشد، و اعمال خود را پاک و پاکیزه و خالص کند  .

تکرار امر به تقوى، چنان که گفتیم، براى تاکید است، چرا که انگیزه تمام اعمال صالح و پرهیز از گناه همین تقوى و خدا ترسى است  .

بعضى احتمال داده‏اند که امر اول به تقوى ناظر به اصل انجام اعمال است و امر دوم به کیفیت خلوص آنها، یا اینکه اولى ناظر به انجام کارهاى خیر است (به قرینه جمله" ما قدمت لغد") و دومى ناظر به پرهیز از گناهان و معاصى است‏

تعبیر به" غد" (فردا) اشاره به قیامت است چرا که با توجه به مقیاس عمر دنیا به سرعت فرا مى‏رسد، و ذکر آن به صورت نکره براى اهمیت آن است .

تعبیر به" نفس" (یک نفر) ممکن است در اینجا به معنى هر یک نفر بوده باشد، یعنى هر انسانى باید به فکر فرداى خویش باشد، و بدون آنکه از دیگران انتظارى داشته باشد که براى او کارى انجام دهند خودش تا در این دنیا است آنچه را مى‏تواندازپیش‏بفرستد     

تفسیر نمونه، ج‏23، ص: 540

 

 

 



نویسنده : قرآن پژوه » ساعت 7:33 عصر روز سه شنبه 90 دی 6