سبب نزول آیات2تا5:تفسیرنمونه
(در سرزمین مدینه سه گروه از یهود زندگى مىکردند" بنى نضیر" و" بنى قریظه" و" بنى قینقاع" و گفته مىشود که آنها اصلا اهل حجاز نبودند ولى چون در کتب مذهبى خود خوانده بودند که پیامبرى از سرزمین مدینه ظهور مىکند، به این سرزمین کوچ کردند، و در انتظار این ظهور بزرگ بودند .
هنگامى که رسول خدا ص به مدینه هجرت فرمود با آنها پیمان عدم تعرض بست، ولى آنها هر زمان فرصتى یافتند از نقض این پیمان فروگذار نکردند .
از جمله از اینکه بعد از جنگ" احد" (غزوه احد در سال سوم هجرت واقع شد)" کعب بن اشرف" با چهل مرد سوار از یهود به مکه آمدند و یکسر به سراغ قریش رفتند و با آنها عهد و پیمان بستند که همگى متحدا بر ضد محمد ص پیکار کنند، سپس ابو سفیان با چهل نفر از مکیان، و کعب بن اشرف یهودى با چهل نفر از یهود وارد مسجد الحرام شدند، و در کنار خانه کعبه پیمانها را محکم ساختند، این خبر از طریق وحى به پیامبر ص رسید. .دیگر اینکه ...پیامبر ص روزى با چند نفر از بزرگان و یارانش به سوى قبیله بنى نضیر که در نزدیکى مدینه زندگى مىکردند آمد و مىخواست از آنها کمک یا وامى بگیرد براى پرداختن دیه... پیامبر ص در بیرون قلعه یهود بود و با" کعب بن اشرف" در این زمینه صحبت کرد، در این هنگام در میان یهودیان بذر توطئهاى پاشیده شد... یکى از یهود بنام" عمرو بن جحاش" اعلام آمادگى کرد و به پشت بام رفت رسول خدا ص از طریق وحى آگاه شد برخاست و به مدینه آمد، بى اینکه با یاران خود سخنى بگوید، آنها تصور مىکردند پیامبر ص باز بر مىگردد اما بعدا آگاه شدند که پیامبر ص در مدینه است، آنها نیز به مدینه برگشتند، و اینجا بود که پیمانشکنى یهود بر رسول خدا ص مسلم شد، و دستور آماده باش براى جنگ به مسلمانان داد .
در بعضى از روایات نیز آمده که یکى از شعراى بنى نضیر به هجو و بدگویى پیامبر ص پرداخت و این خود دلیل دیگرى بر پیمانشکنى آنها بود .
پیامبر ص براى اینکه ضربه کارى قبلا به آنها بزند به محمد بن مسلمه که با کعب بن اشرف بزرگ یهود آشنایى داشت دستور داد او را به هر نحو بتواند به قتل برساند و او با مقدماتى این کار را کرد.
کشته شدن" کعب بن اشرف" تزلزلى در یهود ایجاد کرد به دنبال آن رسول خدا ص دستور داد مسلمانان براى جنگ با این قوم پیمانشکن حرکت کنند، هنگامى که آنها با خبر شدند به قلعههاى مستحکم و دژهاى نیرومند خود پناه بردند، و درها را محکم بستند، پیامبر ص دستور داد بعضى درختان نخل را که نزدیک قلعهها بود بکنند یا بسوزانند.
این کار شاید به این منظور صورت گرفت که یهودان را که علاقه شدیدى به اموال خود داشتند از قلعه بیرون کشد و پیکار رودررو انجام گیرد، این احتمال نیز داده شده که این نخلها مزاحم مانور سریع ارتش اسلام در اطراف قلعهها بود و مىبایست بریده شود.
به هر حال این کار فریاد یهود را بلند کرد گفتند اى محمد! تو پیوسته از اینگونه کارها نهى مىکردى، پس این چه برنامهاى است؟ آیه پنجم این سوره (از آیات فوق) نازل شد و به آنها پاسخ گفت که این یک دستور خاص الهى بود.
محاصره چند روز طول کشید و پیامبر ص براى پرهیز از خونریزى به آنها پیشنهاد کرد که سرزمین مدینه را ترک گویند و از آنجا خارج شوند، آنها نیز پذیرفتند، مقدارى از اموال خود را برداشته و بقیه را رها کردند، جمعى به سوى" اذرعات" شام و تعداد کمى به سوى" خیبر" و گروهى به" حیره" رفتند، و باقیمانده اموال و اراضى و باغات و خانههاى آنها به دست مسلمانان افتاد.
هر چند تا آنجا که مىتوانستند، خانههاى خود را به هنگام کوچ کردن تخریب کردند.
و این ماجرا بعد از غزوه احد به فاصله ششماه، و به عقیده بعضى بعد از غزوه بدر به فاصله ششماه اتفاق افتاد.) " مجمع البیان" و" تفسیر على بن ابراهیم"،" تفسیر قرطبى" و" نور الثقلین" ذیل آیات مورد بحث (با اقتباس و تلخیص) تفسیر نمونه، ج23، ص:484-486