ذَلِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَمَنْ یُشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ ?4?
تفسیر اطیب البیان
ذلِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ شقّ بمعناى جداییست که دیگر قابل التیام نیست و بمعنى محاربه و خیانت است که این یهود بکلّى از خدا و رسول دور افتادند و خیانت مىکنند و با خدا و رسول محاربه مىکنند چنانچه از صدر اسلام الى زماننا مشاهده مىکنید چه اندازه مکر و حیله و خیانت با مسلمین دارند سپس خداوند تهدید مىکند دیگران را که هر که چنین باشد .
وَ مَنْ یُشَاقِّ اللَّهَ عموم دارد .
فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقابِ جنگ با خدا فتح ندارد اى واى به حال خلفاء سهگانه و بنى امیّه و بنى مروان و بنى العبّاس که چه کردند. أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج12، ص: 46
تفسیر نمونه
پیغمبر اکرم ص باید هشدارى براى تمام کسانى باشد که اعمالى مشابه یهود بنى نضیر دارند تا مساله در آنها خلاصه نشود در آیه بعد مطلب را تعلیم داده، مىافزاید:" این مجازات دنیا و آخرت از آن جهت دامنگیرشان شد که با خدا و رسولش به دشمنى برخاستند" (ذلِکَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ ).
" و هر کس به دشمنى با خدا بر خیزد خداوند مجازاتش مىکند زیرا خدا شدید العقاب است" (وَ مَنْ یُشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقابِ) «1 ».
" شاقوا" از ماده" شقاق" در اصل به معنى شکاف و جدایى میان دو چیز است، و از آنجا که همیشه دشمن در طرف مقابل قرار مىگیرد و خود را جدا مىسازد به عمل او" شقاق" مىگویند .
عین همین آیه با تفاوت بسیار جزئى در سوره انفال آیه 13 بعد از داستان جنگ بدر و در هم شکسته شدن مشرکان آمده است که بیانگر عمومیت محتواى آن از هر نظر است .
قابل توجه اینکه: در آغاز آیه دشمنى با خدا و رسول را مطرح مىکند و در ذیل آیه تنها سخن از دشمنى با خدا است، اشاره به اینکه دشمنى با رسول خدا ص نیز با دشمنى خدا یکى است و از هم جدا نیست .
تعبیر به" شدید العقاب" هیچ منافاتى با" ارحم الراحمین" بودن خداوند ندارد، زیرا آنجا که جاى عفو و رحمت است" ارحم الراحمین" است، و آنجا که جاى مجازات و عقوبت است" اشد المعاقبین" است چنان که در دعا آمده است و ایقنت انک انت ارحم الراحمین فى موضع العفو و الرحمة و اشد المعاقبین فى موضع النکال و النقمة . دعاى افتتاح" از ادعیه" ماه مبارک رمضان. تفسیر نمونه، ج23، ص: 494
ترجمه ا لمیزن
کلمه" مشاقة" به معناى مخالفت از روى دشمنى است. و اشاره با کلمه" ذلک" به همان مساله بیرون راندن بنى النضیر، و استحقاق عذاب آنان در صورت عدم جلاء است. در این آیه شریفه نخست مشاقه با خدا و رسول را ذکر نموده، سپس خصوص مشاقه با خدا را آورده، و این اشاره است به اینکه مخالفت با رسول خدا (ص) هم مخالفت با خداست. و بقیه الفاظ آیه روشن است. ترجمه المیزان، ج19، ص: 351
مَا قَطَعْتُمْ مِنْ لِینَةٍ أَوْ تَرَکْتُمُوهَا قَائِمَةً عَلَى أُصُولِهَا فَبِإِذْنِ اللَّهِ وَلِیُخْزِیَ الْفَاسِقِینَ ?5?
قَطَعْتُمْ:ریشه: قطع :
بفتح قاف بریدن. اعم از آنکه محسوس باشد مثل وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَیْدِیَهُما ... مائده :
38. یا معقول مثل وَ یَقْطَعُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ بقره: 27
براه رفتن قطع طریق گویند گوئى راه ممتد در اثر راه رفتن قطعه قطعه میشود وَ لا یَقْطَعُونَ وادِیاً إِلَّا کُتِبَ لَهُمْ توبه: 121 .
أَ إِنَّکُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ وَ تَقْطَعُونَ السَّبِیلَ عنکبوت: 29. آیه درباره قوم لوط علیه السّلام است ظاهرا مراد از قطع سبیل قطع تناسل است که آنها با توجه بلواط و اعراض از زنان راه تناسل را قطع میکردند، بقولى مراد قطع راه مسافرین و منع عبور آنهاست ولى معنى اول موافق سیاق است. قاموس قرآن، ج6، ص: 21
لِینَةٍ:ریشه:لین